Một học thuyết mới về quan hệ cặp đôi của Robert J. Sternberg, Ph.D

• Nếu trước đây bạn từng nghe tới Học thuyết tam giác tình yêu – Đam mê * Cam kết * Thân mật vô cùng nổi tiếng mà bạn đi đâu cũng nghe thấy từ các tiktoker cho đến các chuyên gia trên truyền hình thì giáo sư Robert J. Sternberg chính là tác giả của học thuyết này. Bất chấp sự thành công vang dội của nó, ông vẫn cho rằng nó còn nhiều thiếu sót cho câu hỏi: “tại sao chúng ta chọn người này thay vì một người khác?” Điều đó đã thôi thúc ông tiếp tục nghiên cứu lý thuyết mới để trả lời cho câu hỏi này.
• Năm 1998, trong cuốn sách Love Is a Story: A New Theory of Relationships ông đã trình bày một học thuyết mới có tên là Theory of Love as a Story tạm dịch là học thuyết tình yêu như một câu truyện.

.

Quan điểm của học thuyết như sau

• Mỗi người sẽ luôn tồn tại một mong đợi về một kịch bản tình yêu trong vô thức mà ngay cả họ cũng không biết. Và chính kịch bản này đóng vai trò vô cùng lớn tới cách họ lựa chọn người yêu và cách họ xây dựng mối quan hệ với người đó.
• Thường thì những người có kịch bản mong đợi giống nhau sẽ có xu hướng lựa chọn ghép cặp với nhau. Tuy nhiên điều đó không đảm bảo là mối quan hệ đó sẽ lâu dài.
• Khi yêu, chúng ta chìm đắm trong kịch bản tưởng tượng của mình và đôi khi hình ảnh của đối phương bị biến đổi khác xa so với thực tế. Ta diễn giải và hợp lý hóa những hành vi, cảm xúc của đối phương theo hướng phù hợp với kịch bản.
• Đôi khi do nhầm lẫn từ ban đầu hoặc vì thay đổi qua thời gian mà kịch bản của hai bên không trùng khớp với nhau nữa, dẫn đến họ diễn giải mối quan hệ đó khác nhau hoàn toàn từ hai phía, từ đó khó khăn trong việc đặt mình vào góc nhìn của đối phương và dẫn đến đổ vỡ trong mối quan hệ.
• Một người có thể có nhiều hơn một kịch bản lãng mạn mà họ mong muốn và sắp xếp theo thứ tự yêu thích khác nhau và có thể bị thay đổi theo thời gian do bị chi phối bởi nhiều yếu tố như hình mẫu cha mẹ, phong cách gắn bó thời thơ ấu, đặc điểm văn hóa lịch sử, lịch sử tình ái của cá nhân, hệ giá trị sống, tích cách, giới tính, tuổi tác, sự phát triển của chính mối quan hệ, ……
• Có 25 kịch bản phổ biến đã được ghi nhận, tuy nhiên có những phiên bản nâng cấp, tùy chỉnh hoặc kết hợp khác nữa,.. Mỗi kịch bản hay câu chuyện, thể hiện cách một người định nghĩa về tình yêu là gì ? (Họ đang tìm kiếm tình yêu như nào hoặc họ đang nhìn mối quan hệ của họ như nào)

Nhóm câu chuyện theo dạng bất đối xứng. Đặc điểm là các câu chuyện có đặc điểm phân vai trò khá rõ ràng. Các vai thường tương quan với nhau chặt chẽ nhưng bất đối xứng.

1. Câu chuyện giáo viên – học sinh. Một người thích dạy dỗ và một người thích được dạy dỗ.
2. Câu chuyện hy sinh. Một người sẵn sàng nhượng bộ và người thích được nhượng bộ.
3. Câu chuyện chính phủ. Một người nắm quyền lực và một người chịu cai trị
4. Câu chuyện cảnh sát. Một người thích ra luật lệ và một người chấp hành các luật lệ
5. Câu chuyện khiêu dâm. Một người thích chà đạp người khác và một người thích bị hạ nhục
6. Câu chuyện kinh dị. Một người khủng bố tinh thần và một người sợ hãi người kia

Nhóm câu chuyện khách thể. Đặc điểm là đối tác đóng vai trò như phương tiện để đối phương đạt được mục đích riêng.

1. Câu chuyện khoa học viễn tưởng. Sự kì quặc được đánh giá cao như một sự thú vị.
2. Câu chuyện bộ sưu tập. Một hoặc nhiều đặc điểm của đối phương phù hợp là thứ duy nhất họ cần
3. Câu chuyện nghệ thuật. Ngoại hình hoặc một tài năng hiếm có của đối phương phù hợp là thứ duy nhất họ cần
4. Câu chuyện ngôi nhà. Họ cần một người hài hòa với bức tranh gia đình, mái ấm lý tưởng của họ.
5. Câu chuyện hồi phục. Đối phương là phương tiện để họ hồi phục sau một chất thương hoặc vượt qua một khó khăn nào đó.
6. Câu chuyện tôn giáo. Đối phương là phương tiện để họ hoàn thành tốt bổn phận với đức tin.
7. Câu chuyện trò chơi. Cả hai chơi đùa lẫn nhau, tìm ra kẻ thắng và người thua

Nhóm câu chuyện phối hợp. Đặc điểm là cả hai cùng tạo ra, thực hiện và duy trì điều gì đó.

1. Câu chuyện du lịch. Cả hai cùng lựa chọn hành trình và đi đến mục đích chung.
2. Câu chuyện may vá. Cả hai tham gia thiết kế quy tắc ứng xử cho mối quan hệ theo nguyện vọng chung
3. Câu chuyện làm vườn. Cả hai cần phải cố gắng không ngừng để vun đắp cho mối quan hệ.
4. Câu chuyện kinh doanh. Cả hai đem đến giá trị và sự thuận tiện cho đời sống và công việc của cả hai.
5. Câu chuyện nghiện ngập. Một hoặc cả hai quá phụ thuộc vào nhau tới mức khó có thể tồn tại nếu tách biệt.

Nhóm câu chuyện tường thuật. Đặc điểm là cả hai tin rằng có một cách thức chính xác để tình yêu vận hành và bản thân cần thực hiện chính xác điều đó.

1. Câu chuyện giả tưởng. Câu chuyện mơ mộng theo kiểu điện ảnh hoặc cổ tích.
2. Câu chuyện lịch sử. Đề cao yếu tố lịch sử, dòng giống hoặc trải nghiệm quá khứ.
3. Câu chuyện khoa học. Đề cao các phân tích khoa học
4. Câu chuyện sách dạy nấu ăn. Đề cao các công thức đại chúng, như sách self- help, lời khuyên, lời đồn, niềm tin phổ biến,..

Nhóm câu chuyện duy trì. Đặc điểm chú trọng vào cách thức duy trì của mối quan hệ hơn là mục đích, cái kết.

1. Câu chuyện chiến tranh. Sử dụng đấu tranh để giải quyết mối quan hệ
2. Câu chuyện sân khấu. Diễn đúng vai, công thức và bổn phận để đảm bảo mối quan hệ ổn định
3. Câu chuyện hài hước. Luôn sử dụng sự hài hước để giải quyết mọi vấn đề trong mối quan hệ
4. Câu chuyện bí ẩn. Việc duy trì sự bí ẩn, các bí mật là cách họ giữ lửa cho mối quan hệ